معرفی کتاب مزخرفات زبان فارسی

اگر تا بحال نوشته‌های زیادی را درباره اصول و قواعد نگارش زبان فارسی مطالعه کرده‌اید، بهتر است آن‌ها را کنار بگذارید و این بار با لحن طنازانه و نگاه ریزبین رضا شکر اللهی نویسنده‌ی کتاب «مزخرفات زبان فارسی» همراه شود. نویسنده در این کتاب علاوه بر نکات بسیار مهم نگارش متن خوب فارسی، با پرسه زدن در میان تیتر روزنامه‌ها، ادبیات فضای مجازی، سخنان روزمره مردم، نوشته‌های تبلیغاتی و ادبیات کهن فارسی دریچه‌ی جدیدی برای بهتر نوشتن می‌گشاید.

مزخرفات زبان فارسی، کتابی رقیق و گیرا از رضا شکرالالهی ویراستار و فعال ادبی است؛ که در آن تلاش کرده با بیانی طنز ظرافت‌های زبان فارسی و نکات نگارشی برای نوشتن متن‌هایی تمیز و روان را به مخاطب بیاموزد. همچنین نویسنده در بخش‌هایی از کتاب به بررسی معانیِ برخی از واژه‌ها و ضرب المثل‌های رایج فارسی نیز پرداخته است.

خلاصه آن‌که اشاره‌ی رضا شکر اللهی به نکات ظریف نگارشی به خصوص آن‌هایی که در لابه‌لای زبان محاوره، زبان شبکه‌های اجتماعی و بی سوادی ما دچار گستگی شده، آنقدر جذاب و روان است که خواندن این کتاب را چندین برابر کتاب‌های مشابه واجب می کند. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این کتاب می‌توانید، برش‌هایی از متن‌های خوب آن را بخوانید.

در ستایش کردن

از «کردن» چه بدی دیده‌ایم که آن را تاب نمی‌آوریم و اینقدر خجالت زده به دنبال جایگزین می‌گردیم برای آن و به جای این‌که «بکنیم»، «می‌نماییم» یا «می‌داریم»؟ روزی در محضر زنده‌یاد رضا سید حسینی همین موضوع را طرح کردم (نمودم)، گفت که حتی به اعضای شورای عالی ویرایش -ازجمله او- اعتراض کرده‌اند (داشته‌اند) و گفته‌اند که چرا اصرار می‌کنید (دارید) کلمه‌ای که در گویشِ عوام بوی رکاکت می‌دهد، به سر جایش برگردانید؟ و مگر نبوده در ادبیات دیوانی یا حتی نظم و نثر قدما که دست کم «نمودن» و «نماییدن» را به جای کردن به کار برده‌اند؟

یکی از معیارهای ادیبان و زبان شناسان و ویراستاران برای پذیرش کاربرد تازه‌ای از یک واژه، یا کاربرد جایگزین واژه‌ای به جای واژه‌ی دیگر، فراوانی آن در بیان عموم مردم است.

ولی اکنون، با حضور روزافزون رسانه‌های گروهی خصوصا تلویزیون در زندگی مردم و نیز نقشی که به عنوان «مرجع» بازی می‌کند (می‌نماید)، این «فراوانیِ آدم‌ها» جایش را عوض کرده (نموده) با کانال‌های تلویزیونی، رادیوها، روزنامه‌ها ومجله‌ها. یعنی اگر به سراغ مردم بروید، کمتر کسی را می‌یابید (پیدا می‌نمایید) که در صحبت کردن (نمودن) معمولی و ساده و روانش، به جای این که بگوید «بریم نیگا کنیم ببینیم این چیه»، بگوید «بریم یه نیگا داشته باشیم ببینیم این چیه»، یا «بریم یه نیگا بنماییم ببینیم این چیه». ولی شماری مجری و گوینده تلویزیون، شماری سخنران و شماری کارشناس دست به قلم و متأسفانه شماری ادیبِ دلبسته به زبان دیوانی، تا دلتان بخواهد در تلویزیون و رادیو و روزنامه و مجله و سخنرانی‌ها، به جای «کردن» می‌نمایند و می‌دارند و نوعی «فراوانی» کاذب را القا می‌کنند (می‌نمایند)، تا کار به جایی برسد که وقتی یک مغازه‌دار ساده هم جلوِ دوربین می‌ایستد، بگوید: «سلام دارم خدمت هموطنان عزیزم».

سلام کردنی است، نه داشتنی و نه عرض نمودنی. بازی کردنی است، نه داشتنی. مرور کردنی است، نه داشتنی و نه نمودنی. زندگی کردنی است نه داشتنی. بیان کردنی است، نه داشتنی و نه نمودنی. و بر همین قیاس گیرید هر آنچه کردنی است، ولی تازگی‌ها یا می‌داریمشان یا می‌نماییمشان!